POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PCOS)
Doç. Dr. Osman Temizkan - Op. Dr. Bülent Arıcı
Polikistik over sendromu (PCOS)nedir?
Polikistik over sendromu, santral sinir sistemi, hipofiz bezi, yumurtalıklar, böbreküstü bezi ve diğer dokular arasındaki etkileşimlerin bozulmasına bağlı olarak oluşur. Üreme çağındaki kadınlarda en sık ortaya çıkan endokrin bozukluktur.
Polikistik over sendromunda sorun nedir?
Temel sorun fazla miktarda androjen hormonu (erkek hormonu) üretilmesi yada hormon duyarlılığın artmasıdır. İnsülin fonksiyon bozukluğu oluşur. Beyinden salgılanan LH hormonu seviyesinde belirgin yükseklik vardır.
Polikistik over sendromunun nedeni nedir?
Kronik seyreden ve kadınların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen bir hastalıktır. Başlatıcı faktör veya faktörler henüz tam olarak anlaşılamamakla beraber; genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi, insülin direnci, inflamasyon ile ortaya çıkmış bir hastalıktır.
Polikistik over sendromu tanısı nasıl konur?
PCOS tanısı belli bulguların bir araya getirilmesi ile konur. Bunlar,
Yüksek androjen seviyeleri,
Düzensiz adetler,
Overlerde kistler,
Bu bulgulardan en az ikisi olmalıdır.
Polikistik over ne demek?
Polikistik over, yumurtalıkta yani over de perifere dizilmiş bir santimden küçük kistlerin olmasıdır. İnci tanesi over diye tanımlanır. Ama bu görüntü normal kadınlarda da görülebilir. O nedenle diğer bulgular eşlik etmelidir.
Tipik polikistik overler (Çok sayıda kist içeren over dokusu), uzun süre yumurtlama olmaması sonrasında oluşmaktadır. Normal kadınların %25 kadarında polikistik overin tipik ultrasonografi bulguları (overlerde inci tanesi gibi dizilmiş follikül kistleri) görülmektedir.
Polikistik over sendromunun en önemli belirtileri nedir?
Uzun süre yumurtlamanın olmaması, androjen hormon yüksekliği ve insülin rezistansı şu tablolara neden olabilir:
✅ Kısırlık
✅ Adet düzensizliği,seyrek adet görme,fazla kanama
✅ Tüylenme artışı, saç dökülmesi ve akne (sivilce),kilo alımı,ciltte koyulaşma, baş ağrısı, keklik, uyku apnesi,depresyon
✅ Rahim kanseri ve muhtemel meme kanseri riskinde artış
✅ Kalp-damar hastalıkları riskinde artış
✅ İnsülin artışı mevcut olan kadınlarda şeker hastalığı (Tip 2 diyabet) riskinde artış ve adet düzensizliği
Polikistik over sendromu gebe kalabilir mi?
Gebe kalamama yani infertilite daha sık görülür. Hastaların bir kısmı infertilite nedeniyle bize gelir. Ama kendiliğinden gebe kalabilirler. Yumurtlama var ve adetleri düzenli ise bir yıl gebe kalamazlarsa tedavi başlanır. Acele edilmemelidir.
Gebe kalan PCOS hastaları gebeliklerinde daha sık tansiyon yüksekliği ve gebelik şekeri riski vardır. Gebeliklerinde daha sıkı takip edilmelidir.
Polikistik over sendromu nasıl tedavi edilir?
Amaç, androjenleri azaltmak, endometriumu korumak yani kansere karşı korumak,şeker hastalığı riskini ve kalp hastalığı riskini azaltmak, yumurtlamayı sağlayarak gebe kalmasını sağlamak, normal vücut ağırlığını sağlamaktır.
PCOS hastanın şikayetlerine göre tedavi edilir.
Adet düzensizliği varsa mutlaka düzeltilmelidir. Düzensizlik devam ettikçe şikayetler daha da ağırlaşır ve kötüleşir.
En önemli tedavi hastanın egzersiz yapması ve kilo vermesidir. Sadece bu önlemlerle adet düzeni düzelir ve gebe kalma şansı artar. Diyet ve yaşam tarzı değişikliği en önemli tedavidir.
Adet düzensizliği devam ederse hormon tedavisi ile ve doğum kontrol hapları ile (OKS) tedavi edilir. Bir yıl kadar tedaviye devam edilir. Doğum kontrol hapları bu hastalar için uygun olan özellikle androjenleri (erkeklik hormonları) düşüren özellikte olmalıdır. Böylece tüylenme artışı ve sivilcelenme azaltılır.
Gebe kalamama veya infertilite sorunu varsa hasta bu yönde tedavi edilmelidir. Hastanın yumurtlaması kontrollü bir şekilde sağlanır. Bunun için bazı yumurtlama sağlayan ilaçlar verilir. Bu tedavilerle gebe kalamassa tüp bebek tedavisi yapılır.
Polikistik over sendromunda metformin kullanımı nedir?
Metformin insülin düzeyini ve direncini azaltır.PCOS tedavisinde kullanılır. Adet düzenini sağlamada ve yumurtlamanın oluşmasında faydalıdır. Ayrıca başlangıçta kilo kaybında yardımcı olur.
Polikistik over sendromu tanısı kolay mı?
PCOS tanısı jinekolojik muayene ve bazı kan testleri ile basit bir şekilde konur.
