KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA
Doç. Dr. Osman Temizkan – Op. Dr. Bülent Arıcı
İdrar kaçırma normal günlük işler sırasında ani ve istemsiz olarak idrarın idrar yolundan dışarı çıkışıdır. Tüm kadın popülasyonunun içinde % 15-55 oranında gözlenen idrar kaçırma şikayeti tedavi edilebilen bir durumdur. İdrar kaçırma bütün yaş grubundaki kadınlarda farklı nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Ancak idrar kaçırma kesinlikle yaşlanma sürecinin normal bir sonucu değildir.
İdrar kaçırma olayı kişilerin rahatlıkla konuşamadığı bir durumdur. Utanç ve rahatsızlık verici olabilmektedir. Sevdiğiniz aktiviteleri (egzersiz, yolculuk, sosyal ilişkiler vb.) yapmayı kısıtlayabildiği gibi günlük yaşamı sınırlandıracak kadar şiddetli de olabilir. Profesyonel, sosyal ve kişisel aktivitelerinizi etkileyebilen bu problemden kurtulup eskisi gibi özgür yaşama dönmeniz ve hayat kalitenizi artırabilmeniz için birçok çözüm olasılıkları günümüzde mevcuttur.
İDRAR KAÇIRMA TİPLERİ
Kadınlarda idrar kaçırma problemi 4 farklı tip olarak tanımlanmıştır.
✅ STRES TİPİ İDRAR KAÇIRMA
Ani hareketlerle örneğin gülerken, öksürürken, hapşırırken, yürürken, egzersiz yaparken istemsiz idrar kaçırmadır. Kadınlardaki idrar kaçırmanın en sık görülen tipidir. İki nedeni vardır; birincisi ve en sık olanı pelvik taban kaslarının zayıflığıdır. Pelvik taban kasları alt idrar yolu organlarını destekler. Güçlü bir pelvik taban üretrayı idrar yapma zamanı gelinceye kadar kapalı tutar. Pelvik taban zayıflığı olduğunda, karın iç basıncını arttıracak durumlar (egzersiz, öksürme vb.) üretranın açılmasına ve idrar kaçırmasına neden olur. Çok sayıda müdahaleli doğum, iri bebek doğurma, obezite, ailesel yatkınlık ve menopoz risk faktörleri olarak sayılabilir.
Stres tipi idrar kaçırmanın bir diğer nedeni ise iç sfinkter kaslarının (mesane boşalmasını kontrol eden kaslar) yetersizliğidir. Normalde sfinkter kasları, mesane dolarken üretrayı kapalı tutar, idrar zamanı gelince gevşeyerek idrar yapmaya izin verir. Sfinkter yetmezliği varlığında ise kaslar görevlerini yapamadıkları için çeşitli hareketler sırasında (öksürme, egzersiz vb.) idrar kaçırılır.
✅ URGE TİPİ İDRAR KAÇIRMA
Güçlü bir tuvalete gitme ihtiyacı hissedildiği anda tuvalete yetişemeden idrar kaçırma şeklidir. Stres tipi idrar kaçırmadan farklı olarak sebep, pelvik tabanındaki zayıflık değil, mesane kaslarının aşırı aktif olması, istemsiz kasılmasıdır.
✅ MİKS TİP İDRAR KAÇIRMA
Stres tipi idrar kaçırma ve urge tip idrar kaçırmanın bir arada olduğu durumdur.
✅ TAŞMA TİPİ İDRAR KAÇIRMA
Mesanede kapasitenin üzerinde idrar depolandığında, idrar yapma zorunluluğu hissetmeden az miktarda idrar kaçırmadır. Mesane yine dolu kalır. Kişi, mesanesini tamamen boşaltamadığı hissine kapılır. Diyebet pelvik yaranma, geniş pelvik cerrahi, omurilik yaralanmaları ve multipleskleroz gibi durumlarda kas tonusunun kaybolması sonucu oluşur.
✅ İDRAR KAÇIRMANIN TEDAVİSİ
İdrar kaçırma her yaşta tedavi edilebilen bir durumdur. Fakat her tedavi metodu, her tip idrar kaçırma için faydalı olmayabilir;
STRES TİPİ İDRAR KAÇIRMADA TEDAVİ YÖNTEMLERİ
✅ DAVRANIŞ TEDAVİLERİ ve PELVİK TABAN EGZERSİZLERİ
İlk basamak, kegel egzersizleri denilen, pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizlerdir. Bu tedavi ile idrar torbası ve işeme ile ilgili kasları kontrol altına alınarak, pelvik taban kasları güçlendirilir. Bu egzersizlere ek olarak, idrar günlüğü oluşturulup, bir program çerçevesinde mesane eğitimi sağlanmaya çalışılır. Bu egzersizler ile beraber veya tek başına kullanılan diğer tedavi yöntemleri, biofeedback ve elektrik simulasyonudur. Bu yöntemler ile pelvik taban kasları kuvvetlendirilir.
✅ İLAÇ TEDAVİSİ:
Bazı idrar kaçırma tipleri, ilaçlar ya da hormonlar ile tedavi edilebilmektedir. Özellikle urge inkontinansta tedavi seçeneği ilaç tedavisi olup, aşırı aktif olan kas aktivitesini azaltmaya yönelik ilaçlar kullanılır. Ancak stres tipi idrar kaçırma ilaç tedavisine yanıt vermemektedir. Bazı olgularda nadir de olsa lokal östrojen kremleri, flasterleri veya tabletler uygulanabilmektedir.
✅ CERRAHİ TEDAVİ:
Diğer tedavi yaklaşımları başarısız olduğu taktirde idrar kaçırmanın altında yatan nedenin giderilmesi için cerrahi müdahale gerekebilir. Çok sayıda cerrahi girişim seçeneği vardır ve her biri idrar kaçırmanın tipine ya da nedenine göre önerilebilmektedir.
✅ MESANE BOYNU SÜSPANSİYON OPERASYONLARI
Retropübik süspansiyon operasyonları ( Burch, MMK)
İğne ile süspansiyon operasyonları (Stamey, Pereya, Raz)
Subüretral ve midüretral süspansiyon operasyonları (TVT, TVT Obturator, Vajinal sling – Needleless Sistem)
✅ PERİÜRETRAL PLİKASYON OPERASYONLARI ( KELLY, KENNEDY)
✅ PERİÜRETRAL MADDE ENJEKSİYONLARI (TEFLON, SLİKON)
✅ YAPAY SFİNKTER
